Декларација од Скопје
Ние, лидерите на Процесот Брдо – Бриони, водени од начелата на регионална соработка, демократија и одржлив развој, се состанавме во Скопје, на 11 септември 2023 година, со цел да ја препознаеме и истакнеме виталната важност на забрзувањето на процесот на интеграција на Западниот Балкан во Европската унија, потребата за прилагодување кон ефектите од климатските промени и дебата во однос на мерките за обезбедување на виталност на општествата преку задржување на младите во регионот на Западен Балкан. Целејќи кон напредна и безбедна иднина на Западен Балкан како предуслов за напредокот и стабилноста на Европа, го подвлекуваме следново:
Забрзување на процесот на пристапување кон Европската унија:
Се обврзуваме, преку реафирмирање на нашиот став во врска со политиката на проширување на ЕУ и перспективата за членство на Западен Балкан во Европската унија, како најдиректен придонес кон одржувањето на мирот и стабилноста, а сега, повеќе од кога било и како геополитичко прашање, да го интензивираме стратешкиот дијалог со институциите на ЕУ со цел да се забрза процесот на пристапување кон ЕУ и да се спречи занемарување на регионот. ЕУ, како и Западниот Балкан, треба да биде подготвена за проширување во најкус можен рок, но не подоцна од 2030 година за да се постигне оваа цел.
Во однос на постојаната руска агресија врз Украина и ефектот на прелевање кон Западниот Балкан, ја повторуваме потребата од силна, отпорна и инклузивна ЕУ, со Западен Балкан како нејзин дел.
Го препознаваме фактот дека сеопфатни политички, економски и социјални реформи се клучни за пристапување кон ЕУ. Се обврзуваме да ги интензивираме нашите напори во спроведувањето на реформите на Западен Балкан чија цел е зајакнување на владеењето на правото, напредокот, функционирањето на демократските институции и јавната администрација.
Потврдуваме дека регионалната соработка и добрососедските односи се суштински за напредување по соодветните ЕУ патеки. Се обврзуваме да работиме заедно за да негуваме атмосфера на заемна доверба, разбирање, мирно и долготрајно решавање на преостанатите билатерални прашања и солидарност помеѓу нас.
Ја истакнуваме важноста на постигнување видливи придобивки и можности за граѓаните на Западен Балкан и пред формалното пристапување. Оттука, ја покануваме ЕУ да го разгледа отворањето на патишта кои ќе му овозможат на Западен Балкан да пристапи кон специфични ЕУ политики, иницијативи и фондови, на тој начин приближувајќи им некои од придобивките од членството во ЕУ на луѓето од Западен Балкан уште денес.
Во таа смисла, ја подвлекуваме итноста за користење на новата методологија на преговори со цел да се забрза процесот на пристапување кон ЕУ заснован на заслуги, како и да се осигура напредок на постепената интеграција помеѓу ЕУ и регионот уште за време на самиот процес на проширување.
Борба против ефектите од климатските промени и нивно ублажување:
Препознавајќи ја итната потреба од прилагодување кон брзорастечката закана од климатски промени во регионот, истакнуваме дека прилагодувањето кон климатските промени е споделена одговорност која изискува заеднички напори од страна на нашите влади, граѓанско општество, приватен сектор и меѓународни партнери. Овие напори треба да бидат координирани со ЕУ и нејзините сродни програми.
Справувањето со предизвиците од климатските промени, зелената транзиција и зелениот раст, заедно со зајакнатата диверзификација на енергенсите и преминот кон обновлива енергија и ефикасност, треба дополнително да се унапредуваат. Се обврзуваме да го забрзаме преминот кон обновливи извори на енергија и да ја зајакнеме енергетската ефикасност со цел да се намали јаглеродниот отпечаток и да се обезбеди одрѓлива енергетска иднина. Ова може да вклучува еколошки здрави инвестиции во хидро, соларни, ветерни и геотермални извори.
Го поздравуваме Пакетот за енергетска поддршка во износ од 1 милијарда евра за Западен Балкан, со кој ЕУ ги прошири мерките за солидарност кои беа преземени во рамките на ЕУ по агресијата на Руската Федерација врз Украина, како што е поддршката за ранливи домаќинства и изградба на нова енергетска инфраструктура.
Препознавајќи го богатството на нашите природни пејзажи и биодиверзитет, ќе работиме заедно на зачувувањето и заштитата на нашите уникатни екосистеми и ќе промовираме одржливи практики на користење на земјиштата.
Ќе поддржиме инвестиции во климатски отпорна и еколошки одржлива инфраструктура и мерки за подготвеност против катастрофи, со цел да се заштитат нашите општества од влијанието на екстремни временски услови. Поплавите кои ги погодија Словенија и Хрватска оваа година, како и шумските пожари низ регионот се потврда за потребата од заедничка работа и взаемна помош во справувањето со заедничките предизвици. Солидарноста е вредност која постојано била интегрален дел од нашата соработка. Во тој дух, го охрабруваме осмислувањето и употребата на добри практики, вклучително и преку европските механизми, со координирање на помошта и на билатерално и на мултилатерално ниво, со цел да се осигураме дека помошта секогаш ќе биде достапна за оние кои имаат најголема потреба.
Задржување на младите во регионот на Западен Балкан:
Емигрирањето на младите луѓе од Западен Балкан има значителни последици по долгорочната виталност на нашите општества, одржливиот економски раст и општествениот напредок. Ја препознаваме суштинската важност на задржувањето на младите во рамките на Западниот Балкан. Силно сме уверени дека искористувањето на потенцијалот на младите е витален за напредокот на нашите општества и за постигнување на дологорочен просперитет.
Ја истакнуваме важноста на соработката со ЕУ и поддршката во задржувањето на младите во регионот. Ангажманот и партнерството со ЕУ се клучни за обезбедување на успешно спроведување на стратегиите чија цел е негување и искористување на потенцијалот на младите.
Ја славиме разноликоста на регионот на Западен Балкан и се обврзуваме на унапредување на културната размена и разбирањето помеѓу младите. Преку негување на инклузивни и отворени општества, целиме кон создавање на средина која ќе ги охрабрува младите поединци да останат или да се вратат и да придонесат кон колективниот развој на регионот.
Ја признаваме важноста на квалитетното образование. Ќе работиме на подобрување на образовните системи и зголемување на можностите за младите да стекнат соодветни компетенции и вештини.
Се обврзуваме да создадеме привлечна и конкурентна бизнис средина која охрабрува иновации, претприемништво и создавање на нови работни места, задржувајќи ги на тој начин младите во регионот.
Потврдуваме дека соработката на овие полиња е од суштинска важност за зајакнување на развојот на човечкиот капитал, запирање на одливот на мозоци и охрабрување на протокот на мозоци, како и негување на развојот на дологорочен, стабилен и иновативен екосистем и премин кон екомонија заснована на знаење, на тој начин обезбедувајќи подобра перспектива за младите во регионот.
