Presidentja Gordana Siljanovska Davkova mbajti fjalim në akademinë solemne sot me rastin e 90-vjetorit të themelimit të Institutit Hidrobiologjik – Ohër, institucionit më të vjetër shkencor dhe kërkimor maqedonas, i themeluar në vitin 1935 nga akademiku Sinisha Stankoviq.
Ajo theksoi rolin e pazëvendësueshëm të Institutit në studimin, mbrojtjen dhe afirmimin e Liqenit të Ohrit, si dhe në ruajtjen e biodiversitetit të Liqenit të Prespës dhe Liqenit të Dojranit.
Për të, Instituti Hidrobiologjik është një dëshmi e gjallë e këmbënguljes dhe përpjekjes njerëzore për të depërtuar në sekretet e natyrës, duke ofruar një mision brez pas brezi për ruajtjen e ekosistemeve liqenore dhe në të njëjtën kohë duke krijuar mendim shkencor me reputacion ndërkombëtar.
Sipas saj, imperativi ynë duhet të jetë ruajtja dhe mirëmbajtja e këtij burimi të gjallë të paçmuar. Perlat tona ujore: Liqeni i Ohrit, Liqeni i Prespës dhe Liqeni i Dojranit, janë trashëgimia jonë dhe e botës.
Ajo theksoi domosdoshmërinë e rritjes së mbështetjes për këtë Institut, përmes investimeve shtesë në pajisje dhe staf, sepse burimet njerëzore janë kapitali më i fortë i institucionit.
Presidenti përgëzoi brezat e shkencëtarëve dhe punonjësve të Institutit Hidrobiologjik për sakrificën dhe përkushtimin e tyre, duke vënë në dukje se puna e tyre përfaqëson shembullin më të mirë të harmonisë midis njeriut dhe natyrës.
“Dëshiroj që trofta të mbijetojë në Liqenin e Ohrit, që Prespa të vazhdojë të jetë një shtëpi për zogj të rrallë, që Dojrani ta ruajë shpirtin e tij të peshkimit dhe që Instituti juaj Hidrobiologjik të festojë edhe pas 90 viteve të ardhshme”, theksoi Presidentja.
Në vazhdim është teksti integral i fjalimit të Presidentes Siljanovska Davkova.
Të nderuar kremtues,
Të nderuar kolegë dhe kolege,
I nderuar Ministër,
I nderuar kryetar i komunës,
I nderuar Akademik,
Të nderuar mysafirë,
Zonja dhe zotërinj,
Jemi mbledhur në “Shën Sofinë” e bukur për të shënuar një jubile mbresëlënës – 90 vjet jetë shkencore të Institutit Hidrobiologjik – Ohër, institucionit më të vjetër kërkimor shkencor maqedonas, i themeluar në vitin e largët 1935 nga Akademiku Sinisha Stankoviq.
Instituti është dëshmitar i gjallë i këmbënguljes dhe suksesit njerëzor në depërtimin në sekretet e natyrës dhe ruajtjen e pasurisë së paçmuar liqenore, duke frymëzuar komunitetin shkencor përkatës.
Siç është e përshtatshme, para së gjithash do të doja të shprehja mirënjohjen e duhur atyre para jush, duke filluar nga themeluesi i famshëm, i madhi Sinisha Stankoviq. Ai, por edhe ata përreth tij, themeluan dhe ndërtuan këtë institucion në dukje modest në të cilin u rritën breza shkencëtarësh dhe punonjësish, përfshirë edhe ju, të pranishëm sot.
Pyes veten – a ka ndonjë sfidë më të madhe profesionale sesa t’i përkushtohesh profesionalisht dhe me pasion Liqenit unik të Ohrit, të vjetër sa një milion e treqind mijë vjet, më i vjetri në Europë, për ta studiuar, monitoruar, mbrojtur, ushqyer, restauruar dhe madje ringjallur. Për mua, ju jeni plehrat in vitro të troftës së Ohrit në inkubatorin tuaj, ose më saktë në inkubatorin tuaj – çeljen e vezëve, pa të cilin kjo specie endemike do të zhdukej nga ujërat e liqenit.
Vitin e kaluar më prezantuat sistemin tuaj kompleks të funksionimit. E di që keni pajisje të sofistikuara laboratorike. E di që zotëroni një varkë për punë në terren në ujërat e liqenit. E di që eksploroni botët e padukshme të mikroorganizmave, si dhe harmoninë madhështore të florës dhe faunës, unike në botë.
Më është e qartë se teknologjia kërkon investime të vazhdueshme dhe përditësim me arritjet dhe inovacionet më të fundit teknologjike. Pas asaj që pashë dhe mësova vitin e kaluar, jam i sigurt se ana më e fortë e këtij institucioni jeni ju, burimet njerëzore. Prandaj, pikërisht atyre duhet t’u kushtojmë vëmendje të veçantë. Aktiviteti kërkimor shkencor i Institutit mund të shihet përmes 800 e më shumë punimeve të botuara, si dhe përmes aktivitetit të frytshëm arsimor që kulmon me studimet pasuniversitare. E di këtë nga materialet tuaja të vitit të kaluar.
Vlen të përmendet se ju jeni nënshkrues të më shumë se 50 marrëveshjeve të bashkëpunimit me institucione nga e gjithë bota dhe pjesëmarrës aktivë në një numër programesh dhe projektesh europiane dhe ndërkombëtare. Është e qartë se Instituti Hidrobiologjik ka forcuar pozicionin e mendimit shkencor maqedonas në Europë, por edhe më gjerë.
Nuk duhet neglizhuar ose anashkaluar fakti që Instituti Hidrobiologjik i Ohrit kujdeset edhe për burimet tona të tjera ujore, dy liqenet e tjera natyrore, si dhe sipërfaqet e tjera ujore, dhe si i tillë përfaqëson vijën e parë të mbrojtjes në luftën kundër ndryshimeve klimatike, zhdukjes së specieve dhe ndotjes së ujit.
Është sekret i hapur se uji i ëmbël si burim është në fokus të së tashmes dhe do të jetë kyç në të ardhmen. Në fund të fundit, parashikimet thonë se mund të jetë, ose ndoshta do të jetë, burimi i konflikteve të ardhshme botërore.
Por nuk duhet t’i mbyllim sytë ndaj të vërtetës së hidhur rreth hijeve që ndonjëherë varen mbi liqen: urbanizmi i pakontrolluar, ndotja, menaxhimi joadekuat i ujërave të zeza, rreziku vdekjeprurës për ngjalën dhe rruga e saj e penguar, madje e pamundur për në Detin Sargaso dhe kthimi, prerja e kallamishteve dhe shkatërrimi i kënetës. Nuk duhet t’i injorojmë të gjitha këto. Mirëqenia e liqenit nuk garantohet vetvetiu, nëse shoqëria dhe institucionet nuk kujdesen për të dhe nëse nuk luftojnë kundër tij. Më lejoni t’ju kujtoj, nëse vazhdojmë dhe nëse lejojmë që liqeni të shqetësohet dhe shkatërrohet, do të drejtohemi në vetëvrasje.
Imperativi ynë, dhe jam i lumtur që dëgjoj atë që kam dëgjuar, duhet të jetë ruajtja dhe mirëmbajtja e këtij burimi të paçmuar të gjallë.
Instituti Hidrobiologjik nuk është i vetmi rojtar i Liqenit të Ohrit, siç e kam përmendur tashmë. Ai i është kushtuar edhe dy perlave të tjera të thesarit të ujit maqedonas: Liqenit të Prespës dhe Liqenit të Dojranit.
Liqeni i Prespës është madhështor për mua për bukurinë e tij të qetë dhe lidhjen unike hidrologjike me Liqenin e Ohrit. Është një rezervuar biodiversiteti dhe një parajsë për speciet e rralla të shpendëve.
Liqeni i Dojranit, me traditën e tij të lashtë të peshkimit dhe ekuilibrin unik biologjik, është një shembull origjinal i bashkëjetesës midis natyrës dhe njeriut. Ai duhet të vazhdojë.
Të vetëdijshëm për rolin kyç dhe të pazëvendësueshëm të Institutit Hidrobiologjik të Ohrit, apeloj dhe bëj thirrje, dërgoj letra për të rritur buxhetin e tij me qëllim investimin në pajisje, por edhe në personel si investimi më i mirë për punën e mëtejshme të suksesshme të të gjitha departamenteve të tij me të cilat u njoha, si pjesë integrale e këtij institucioni.
Kemi detyrim brez pas brezi për të siguruar funksionimin e pandërprerë dhe të vazhdueshëm të aktivitetit themelor shkencor kërkimor dhe arsimor në fushën e biologjisë – limnologjisë, të cilën e mësova vitin e kaluar, në Institutin Hidrobiologjik, i vetëdijshëm dhe i sigurt se ai do të vazhdojë të jetë përfaqësuesi ynë në shkencë në mbarë botën.
Të nderuar Zotërinj,
Një vizitë në Ohër dhe Liqenin e Ohrit është gjithmonë një mundësi për t’u zhytur në shtresat e thella dhe të pasura të trashëgimisë kulturore dhe historike, për të shijuar ngjarje të nivelit të lartë kulturore si Vera e Ohrit, Mbrëmjet e Poezisë në Strugë, Maratona e Ohrit, Unaza e Inxhinierëve, festivalet e shumta etno dhe folklorike që janë gjithmonë dhe, megjithatë, vetëm një përmbajtje shoqëruese e asaj që është më e rëndësishme dhe më tërheqëse: madhështia e tij “Liqeni i Ohrit”, liqeni mbi liqene, i kënduar, i pikturuar, i përshkruar, i vajtuar, i dashur, i adhuruar.
Por, për një milion e treqind mijë vjet ekzistencë dhe mbijetesë, të gjitha shtresat kulturore, arritjet artistike dhe arkitekturore, veprat madhështore dhe të bukura arkitekturore, disa prej të cilave janë dhjetë shekuj të vjetra, ne dhe arritjet tona jemi vetëm një kokërr rëre pranë bregut të liqenit ose një luginë liqeni, ose një valë liqeni, një guaskë ose një pulëbardhë, një re ose një moment, një personazh në historinë e liqenit mamuth, një roman i papërfunduar, një epope liqeni…
Në fund, më lejoni që nga ky vend i lartë dhe i bekuar të theksoj edhe një herë: ne duhet të kujdesemi dhe të ruajmë bukuritë dhe rrallësitë tona natyrore. Ato janë të përjetshme, janë tonat, por edhe një trashëgimi botërore dhe i përkasin të gjithë njerëzimit, jo vetëm neve. Le të bëjmë një marrëveshje me natyrën, le të bëjmë një marrëveshje me Liqenin e Ohrit dhe ndoshta të miratojmë një ligj për Ohrin, duke e trajtuar atë si superior ndaj nesh, më të vjetër dhe më të rëndësishëm. Le ta mbrojmë dhe ta ruajmë atë, sepse përmes tij mbrojmë veten tonë. Le të investojmë në ekologji. Le ta lëmë atë dhe rrethinat e tij ashtu siç i gjetëm dhe i trashëguam nga brezat e mëparshëm, por edhe i huazuam nga ata të ardhshëm.
Dëshiroj që trofta të mbijetojë në Liqenin e Ohrit, që Prespa të vazhdojë të jetë një shtëpi për zogj të rrallë, që Dojrani të ruajë shpirtin e peshkimit dhe që Instituti juaj Hidrobiologjik të vazhdojë të ruajë harmoninë midis njeriut dhe natyrës.
Dëshiroj që Instituti Hidrobiologjik këtu, në “Shën Sofia”, të festojë pas 90 viteve të ardhshme!
Le të shijojmë bukuritë natyrore, të vetëdijshëm për përjetësinë e tyre dhe kalimtarinë tonë.
Ky përvjetor është një arsye për krenari, por edhe një kujtesë për përgjegjësinë tonë, dhe timen.
Ju faleminderit.
