Presidentja Gordana Siljanovska Davkova mbrëmë mbajti fjalim në Mbrëmjen XXVII oratore “Ivo Puhan”, që u mbajt në Fakultetin Juridik “Justiniani i Parë” në Shkup, organizuar me mbështetjen e saj.
Në mbrëmjen e sivjetshme oratorike që mbahet tradicionalisht për nder të profesorit Ivo Puhan morën pjesë dhjetë oratorë të rinj.
I nderuar dekan,
Të nderuar prodekanë dhe prodekane,
Të nderuar mysafirë,
Të dashur studentë,
Kam nderin të jem mbështetëse e një evenimenti shumë të rëndësishëm. Besoja dhe ende besoj se oratoria është art. Nuk është rastësi që ky manifestim i mrekullueshëm e mban emrin e profesor Puhanit. Profesori ku mora dhjetën e parë. Profesori i cili ishte një orator i përkryer. Profesori i cili nuk ishte vetëm Jurist por kishte edhe diplomë teologjie nga Padova. Mund ta parafytyroni se ç’do të thotë t’ju ligjërojë një profesor i tillë? Supozoj më e mira nga Kroacia kishte ardhur këtu. Çfarë e solli këtu? Dashuria. Te ne njerëzit më shpesh vijnë për shkak të dashurisë dhe mbeti këtu për shkak të një Gordane. Këtë e mbaj mend mirë. Midis jush shikoj edhe laureatë nga vitet e kaluara.
Çfarë mendoj se është e rëndësishme për oratorinë? Harmonia midis mendimit, fjalës dhe trupit. Këtë nuk e them vetëm unë. Një nga oratorët më të famshëm romakë, Ciceroni, thotë se orator i mirë është ai që ka një mendim, në të folurën e të cilit ka përmbajtje dhe gjithashtu në fjalimin e të cilit ka mesazhe pasionante që i mbajnë dëgjuesit të interesuar. Për ata që mendojnë se nuk janë folës të mirë, një nga oratorët më të famshëm të lashtë, Demosteni, kishte një pengesë në të folur. Kjo dihet. Por me argumente, me bindje e kapërcen. Tashmë thashë për Ciceronin, por dua të them se sa i rëndësishëm është fjalimi mund të shihet nga disa ortorë të tjerë të famshëm. Për shembull, Cezari nuk ishte vetëm një udhëheqës i shquar ushtarak, por ai ishte edhe një orator i shquar. I saktë, i qartë, mendoj se mendimi i tij ishte në harmoni me mendjen dhe karakterin e tij. Ka shumë oratorë të tjerë gjatë historisë që i kam admiruar dhe e rekomandoj shumë atë librin e famshëm “Fjalimet që kanë ndikuar mbi njerëzimin”, ai fillon me fjalimin e Jezu Krishtit, me fjalimin e Muhamedit, dhe më pas ka oratorë të shquar. A mund të harrohet, le të themi, fjalimi i Martin Luter Kingut? Nuk mundet. Çërçilli ishte gjithashtu një orator i shkëlqyer, megjithëse nuk ishte aspak i talentuar. Me mund dëshmoi, kështu ka thënë – unë nuk jam orator i lindur, por duke u përgatitur, praktikuar, besuar në atë që them, u bëra një orator i mirë. Kenedi ishte gjithashtu një orator i shquar, Obama ishte dhe është ende një orator i shquar.
Edhe unë kam pasur rastin të dëgjoj leksione në këtë fakultet. Nuk kam mundur dhe nuk do ta harroj kurrë zërin e profesor Puhanit. Ai kishte një fuqi të pabesueshme edhe me mendimin, por edhe me të folurin. Nuk ishte e ndaluar atëherë dhe duhet të them, ai pinte puro. Nuk do ta harroj kurrë se çfarë lloj personi ishte. Edhe kolegët dhe koleget e mi të tjerë nga profesorët ishin oratorë të shkëlqyer, do t’i kujtoj, por mbaj mend edhe një plejadë studentësh që shkëlqenin me fjalimet e tyre. Kritikët ishin më të mirët. Është e padiskutueshme. Ndonjëherë studentët tanë kishin konkurrencë të jashtëzakonshme edhe nga të huajt. Nuk do të harroj përfaqësues nga Fakulteti Ekonomik, nga Fakulteti i Mjekësisë zgjedhin më të mirët në fushën e tyre. Se është bukur të flasësh edhe maqedonisht, do ta konfirmoj me një histori të vogël nga jeta ime. Dy histori, ndoshta mund t’i kem treguar. Njëra në Slloveni, ku shkonin nxënësit më të mirë të shkollave fillore. Çdo republikë kishte shfaqjen e saj, kishte shfaqjen e saj. Kishim edhe ne. Unë isha konferenca e përfaqësuesve tanë. Regjizor i televizionit slloven tha se festa qendrore e Koçevjes do të bëhet atëherë dhe atje, se do ta udhëheq unë. Unë u trondita. Komenti im i parë ishte, a mos është kjo që të mos jetë dikush nga Serbia? Më tha jo, jo vogëlushe jo, por gjuha është e bukur, melodioze dhe duket se ju besoni në atë që thoni, nuk do të më besoni, por unë e di përmendësh atë që kam thënë kur isha 14 vjeç. Nuk do ta harroj kurrë se sa e mahnitshme ishte që ata më zgjodhën mua. Herën e dytë, siç e dimë, vrapojmë nëpër Këshillin e Evropës me një koleg dhe flasim shumë shpejt për atë që do të bëjmë, si do të bëjmë diçka të mrekullueshme. Një zotëri ndalon dhe bërtet – më falni, çfarë gjuhe flisni? Unë i them – në maqedonisht. Nuk kam dëgjuar, thotë ai, por sot kryesoj Konferencën Botërore të Filologjisë dhe mendoj se e di se çfarë është gjuhë e bukur. Epo cila është, i them unë, duke menduar se italishtja ishte e mrekullueshme Ju, tha ai, kur flisni sikur këndoni. Unë u habita, me siguri më kishte kapur melodia dhe nuk isha e vetëdijshme për atë. Pse them kështu? E përsërita të njëjtën gjë. Ritmi, domethënë ritmi, mandej melodia, vetëm nuk jeni të vetëdijshëm për këtë gjë.
Pres që e gjithë kjo të dalë në pah sonte. U dëshiroj atyre të cilët do t’ju vlerësojnë, dëgjoj se sot kanë ndonjë inovacion. Përndryshe, kam propozuar gjithmonë që t’ju vlerësojë publiku por nuk ka ndodhur kështu. Nuk është e rëndësishme. Mendoj se kjo është origjinale, kolegët nga jashtë ta kenë fjalën kryesore. Pres një garë fisnikësh dhe kuptohet, le të fitojnë më të mirët dhe le të fitojë më i miri.
Ju faleminderit.
