Presidentja Siljanovska Davkova, në cilësinë e patronit, dorëzoi Çmimin e Madh Vjetor për Veprën Arkitektonike të zbatuar në mënyrë më të suksesshme për vitin 2025.
Laureatët e Çmimit të Madh Vjetor për Veprën Arkitektonike të zbatuar në mënyrë më të suksesshme për vitin 2025 janë autorët Iskra Lekovska dhe Vladimir Lekovski nga studioja arkitekturore “Lelelele”, për projektin Tempulli Ortodoks – Kisha “Të Barabartë me Apostujt Shën Perandori Konstantin dhe Perandoresha Elena” në Shkup.
Ajo theksoi se çmimi nuk është larpurlartizëm, as nuk shpërblehet vetëm rezultati dhe krijimi, por vlerësohet procesi i hulumtimit, kërkimit, krahasimit, dyshimit, rishqyrtimit, si dhe qëndrimi i përgjegjshëm ndaj hapësirës dhe njerëzve në të.
Sipas saj, përzgjedhja e fituesve bazohet në vëzhgimin e rreptë dhe të arsyetuar të veprave profesionale, në kërkim të asaj që tejkalon standardet profesionale dhe vendos kritere të reja në praktikën bashkëkohore arkitekturore.
Presidentja Siljanovska Davkova kujtoi se arkitektura, si trekëndësh i shkencës, artit dhe angazhimit shoqëror, ka ndikim themelor mbi bukurinë dhe funksionalitetin e hapësirës publike, d.m.th., mbi cilësinë e jetesës urbane.
Në kushte të urbanizimit të përshpejtuar, interesave financiare dhe presioneve ekonomike, arkitekti, sipas saj, ka detyrimin të mbrojë interesin publik dhe hapësirën publike, hapësirën si një të mirë të përbashkët, duke krijuar baraspeshë midis nevojave të së tashmes dhe përgjegjësisë ndaj së ardhmes.
Për autorët e veprës arkitekturore të vlerësuar, kisha “Shën Kostandini dhe Shën Helena” është një metaforë për kujtesën dhe identitetin kolektiv maqedonas dhe personifikon harmoninë midis qiellit dhe tokës, shpirtërores dhe hyjnores, traditës dhe bashkëkohores.
Presidentja Siljanovska Davkova i uroi fituesit, duke theksuar se çmimi ka një vlerë të fortë, edukative dhe frymëzuese për profesionin e arkitekturës dhe për arkitektët e rinj!
Në vazhdim është teksti i plotë i fjalimit të Presidentes Siljanovska Davkova.
Të nderuar,
Çmimi i madh vjetor për arkitekturën, në rrethana të kaosit urban, paraqet mundësi e rrallë për mua të shoqërohem me njerëz që besojnë në bukuri dhe funksionalitet. E përjetoj këtë ngjarje jo vetëm si akt njohjeje solemne të veprës më të suksesshme arkitekturore, por edhe si mundësi të rrallë për vlerësim profesional dhe artistik të arritjeve arkitekturore.
Nuk është rastësi që ngjarja zhvillohet këtu, në Fakultetin e Arkitekturës, si mjedis edukativ kulti në të cilin arkitektët e ardhshëm lulëzojnë dhe rriten, ku mendimi kritik dhe përgjegjësia për hapësirën në të cilën jetojmë ushqehen dhe inkurajohen.
Arkitektura, si trekëndësh arti, shkence dhe angazhimi shoqëror, ka një ndikim të thellë dhe të qëndrueshëm në shëndetin tonë mendor dhe fizik, por edhe në sjelljen njerëzore, e cila, nga ana tjetër, ndikon në cilësinë e aktiviteteve tona të përditshme.
Arkitektët janë ata që e krijojnë në mënyrë estetike jetën e përditshme, duke krijuar zgjidhje funksionale, të qëndrueshme dhe humane.
Logot, por edhe erosi dhe patosi i veprave të tyre krijojnë dhe shënojnë frymën e epokës, ngulitin nevojat njerëzore në hapësirë dhe lënë gjurmë që na mbijetojnë neve, bashkëkohësve të tyre, dhe i ngulitin ato në përjetësi!
Mbledhja e sotme e një laiku si unë, i cili në kërkim të bukurisë ju bashkohet në shijimin e momentit, paraqet moment i rëndësishëm jo vetëm për arkitekturën maqedonase, por edhe për shoqërinë maqedonase, dhe më gjerë. Ne dëshmojmë dhe nuk u gëzohemi vetëm përsosmërisë individuale, por edhe vlerave që arkitektura bashkëkohore i reflekton ose mohon nën ndikimin e realitetit konfuz dhe konfliktual (jo)civilizues në të cilin jetojmë, të ndërthurur me rrjedhat dhe trendet globale, si reflektim, hije ose rezistencë e tyre.
Roli i arkitektit sot është më kompleks dhe i rëndësishëm se kurrë. Në një kohë urbanizimi të përshpejtuar deri në pikën e verbërisë, logjikës dhe presioneve ekonomike, cilësisë së jetës së lënë pas dore, arkitekti nuk është vetëm projektues, por edhe rojtar dhe mbrojtës i interesit publik dhe i hapësirës si një e mirë e përbashkët, i baraspeshës midis nevojave të sotme dhe përgjegjësisë për të ardhmen.
Më lejoni t’ju kujtoj: Isha e bindur në praktikë dhe në vend se zgjidhja e fituesit nuk është e rastësishme, por është rezultat i vlerësimit studioz, të rreptë dhe të përgjegjshëm të veprave që jo vetëm përmbushin standarde të larta profesionale, por edhe i tejkalojnë ato, duke vendosur kritere dhe standarde të reja në praktikën dhe realitetin bashkëkohor arkitektonik.
Mirënjohje e sinqertë për anëtarët e komisionit të ekspertëve, të përballur me detyrën komplekse dhe të përgjegjshme: të vlerësojnë veprat e paraqitura, të bëjnë zgjedhjen e duhur që njeh më të mirën dhe më të suksesshmen, unikalin, origjinalin!
Është veçanërisht e rëndësishme që arritjet e vlerësuara të kenë gjithmonë një rol edukues dhe frymëzues, si shembull dhe nxitje për arkitektët dhe studentët e rinj që janë ende duke ndërtuar rrugën e tyre profesionale. Përmes shembujve të tillë, krijohet dialog midis përvojës dhe ideve të reja, midis traditës dhe inovacionit, një dialog pa të cilin zhvillimi i mendimit arkitektonik është i pamundur.
Të nderuar,
Sot, më shumë se kurrë, arkitektura përballet me sfida serioze: ndryshimet klimatike, zhvillimi i qëndrueshëm, barazia sociale, transformimet teknologjike, inteligjenca artificiale. Veprat e krijuara nga arkitektët maqedonas, duke përfshirë ato që po i shpërblejmë sonte, tregojnë dhe vërtetojnë se me njohuri, vizion, kreativitet, përkushtim dhe punë, idetë mund të transformohen në vepra që marrin jetë.
Çmimi i madh vjetor i arkitekturës nuk e feston arkitekturën vetëm si një larpurlartizëm, as vetëm si një rezultat dhe krijim të dukshëm, por si një proces hulumtimi, kërkimi, krahasimi, dyshimi, rishqyrtimi dhe përgjegjësie ndaj hapësirës dhe njerëzve në të. Ai dërgon një mesazh se dinjiteti i profesionit të arkitekturës ndërtohet mbi identitetin krijues dhe etik, integritetin dhe dinjitetin profesional, guximin artistik dhe vetëdijen humaniste.
Uroj arkitektëve – mësues të tipit sokratik dhe mentor, uroj arkitektëve – studentë të tipit Telemaku, të etur dhe të etur për dije, uroj arkitektëvr që flasin hapur kur arkitektura është nën kërcënim nga përfituesit për inovacionin e tyre, për dashurinë e tyre për këtë profesion të mrekullueshëm, për origjinalitetin, përkushtimin, kritikalitetin, idetë dhe këmbënguljen e tyre.
Ngjarja e sotme le të jetë një nxitje për të gjithë arkitektët që të zgjojnë dhe rrisin ndërgjegjësimin tek vetja, tek studentët, kolegët e tyre, për ndjenjën e hapësirës, për të kultivuar aftësinë për të bashkëjetuar me mjedisin dhe për ta respektuar atë, për të mos harruar nevojën njerëzore për të rafinuar dhe humanizuar mjedisin në të cilin jetojmë, për të kultivuar dhe formësuar identitetin urban sipas masës së njeriut, jo të parave!
Para se të shpall fituesin e Çmimit të Madh Vjetor të Arkitekturës, më lejoni t’ju uroj një vit 2026 të lumtur, të shëndetshëm dhe të suksesshëm, me bëma të reja ndërtimi dhe arritje të larta arkitekturore.
Dëshiroj që ju t’i mbani mend vetëm gjërat e mira!
