Presidentja Gordana Siljanovska Davkova iu drejtua profesorëve, lektorëve, pjesëmarrësve dhe të ftuarve në hapjen e Shkollës së 58-të Verore të Seminarit Ndërkombëtar të Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Maqedonase pranë Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup, që po mbahet në Ohër.
Presidentja potencoi rolin e Seminarit si shtëpi shpirtërore dhe shkencore e gjuhës maqedonase, misioni që po bazohet mbi traditën e Shkollës Letrare të Ohrit dhe që po përditësohet me metoda moderne dhe bashkëpunim ndërkombëtar.
Presidentja Siljanovska Davkova theksoi se lektoratët e gjuhës maqedonase në universitetet e huaja, aktualisht njëmbëdhjetë, duhet të marrin mbështetje të vazhdueshme institucionale dhe financiare, sepse puna e tyre paraqet pjesë e rëndësishme e strategjisë kombëtare për ruajtjen dhe afirmimin e identitetit gjuhësor dhe kulturor maqedonas.
Për të, seminari është një shkollë prestigjioze me rëndësi kombëtare dhe ndërkombëtare, ndërsa pjesëmarrësit janë krijues të talentuar që po krijojnë një gur në fortesën e maqedonistikës.
Nën patronazhin e saj, Presidentja Siljanovska Davkova shprehu respekt për të gjithë drejtorët dhe organizatorët e mëparshëm të Seminarit dhe e shpalli të hapur Shkollën e 58-të Verore, duke u uruar punë të suksesshme të gjithë pjesëmarrësve, ligjëruesve dhe lektorëve.
Në vazhdim teksti integral i fjalimit të Presidentes:
Të nderuar pjesëmarrës, të nderuar të ftuar,
Këtë vit, përvjetori i madh “80 vjet nga kodifikimi i gjuhës standarde maqedonase” shënohet me një sërë ngjarjesh të rëndësishme. Edhe një herë, Fjala e Blazhevit u konfirmoi se gjuha maqedonase për ne, maqedonasit, është atdheu ynë dhe i tij i vetëm.
Ju, 60 maqedonistë nga 17 vende, nën çatinë e shtëpisë së Shkollës së 58-të Verore të Seminarit Ndërkombëtar të Gjuhëa, Letërsisë dhe Kulturës Maqedonase, keni bërë partnerët dhe bashkëqytetarët tanë gjuhësorë.
Nëse seminari është shtëpi e gjuhës maqedonase, ju jeni banorët e tij të vlerësuar. Nëse shkolla verore është rritur në shkollë prestigjioze me rëndësi akademike kombëtare dhe ndërkombëtare për gjuhën, identitetin dhe kulturën maqedonase, atëherë ju jeni ndërtues të talentuar që keni futur gur në fortesën emaqedonistikës.
Në maqedonistët, unë njoh bletë të vlefshme gjuhësore, të mbledhura rreth Seminarit Ndërkombëtar të Gjuhës Maqedonase si një mbretëreshë, ndërsa 11 lektoratë të gjuhës, letërsisë dhe kulturës maqedonase në universitete të huaja anembanë botës, për mua, janë koshere të shëndetshme gjuhësore që krijojnë mjaltë të gjuhës maqedonase me cilësi të lartë dhe të shijshme, me origjinë nga toka e mjaltit e Atixhes nga filmi me të njëjtin emër.
Seminari në fjalë paraqet vazhdim i një misioni madhështor të Shkollës Letrare të Ohrit të Shën Klementit të Ohrit në Plaoshnik, pasardhës i qendrës së rëndësishme mesjetare arsimore, shkencore, kulturore dhe shpirtërore, e krijuar mbi themelet e forta gjuhësore të vendosura nga vëllezërit pansllavë, Shën Kirili dhe Metodi.
Ne jemi dëshmitarë të zhvillimit dhe rritjes së vazhdueshme të maqedonistikës, që u degëzua, u lulëzua dhe ka dhënë fryte të shijshme gjuhësore, gjuha maqedonase po evoluon, jo vetëm si gjuhë zyrtare, por edhe si gjuhë në të cilën janë shkruar mijëra libra dhe poema të mrekullueshme, janë mbrojtur dhjetëra teza masteri dhe doktorature, janë mbajtur ligjerata dhe predikime të panumërta, të cilat mbahen mend.
Nuk duhet të harrojmë se rrënjët e tyre gjuhësore datojnë që nga shkrim-leximi dhe kultura mesjetare e misionarëve dhe mësuesve epokalë, Shenjtorëve Kiril dhe Metodi, nxënësit më të talentuar të të cilëve, Klementi dhe Naumi, themeluan universitetin e parë europian – Shkolla Letrare e Ohrit.
Jeta e trazuar gjuhësore u thellua dhe u vazhdua nga gjenerata e gjenerata studiuesish dhe filologësh maqedonas, duke ua mishëruar veten në studimet e pasura maqedonase në zhvillim të sipër, atyre iu bashkuan shumë dashamirës dhe mendimtarë gjuhësorë, personalitete me të cilët jemi krenarë, rrugët dhe shtigjet e të cilëve i ndjekim e i vazhdojmë, të shtyrë nga etja për dije, shkencë, arsim, ndriçim intelektual dhe shpirtëror.
Të nderuar,
Të çmuara janë fitimet nga lufta për shkrim-lexim, drejtshkrim, ortografi dhe filologji, të mbjella, të ushqyera dhe të kujdesura nga etërit themelues të ringjalljes maqedonase: Misirkov, Miladinovci, Racin, Koneski, një mori ideologësh, mendimtarësh dhe aktivistësh – maqedonistë, krijues të vlerësuar të maqedonistikës si shkencë filologjike dhe kulturore.
E respektueshme është plejada e maqedonistëve që themeluan, lindën dhe ushqyen idenë e maqedonistikës për kodifikimin e gjuhës maqedonase, të cilët, gjatë gjithë historisë, me penën dhe mendimin si plumba vdekjeprurëse kundër gënjeshtrave dhe forcës, luftuan për njohjen e realitetit të identitetit dhe shtetësisë maqedonase, me të gjitha atributet e tij historike, kulturore, politike dhe ligjore, duke u mbështetur mbi metodat dhe mekanizmat e zakonshëm institucionalë, siç është kodifikimi i gjuhës maqedonase.
Në dhe me këtë frymë, në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të, studiues të shquar maqedonas si i madhi Blazhe Koneski, por edhe shumë të tjerë me të njëjtat mendime dhe bashkëpunëtorë të tij inkurajuan hapjen e Seminarit Ndërkombëtar të Studimit të Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Maqedonase.
Është një moment historik kur, në vitin e largët 1967, studiues, gjuhëtarë dhe filologë të shquar maqedonas propozuan dhe themeluan Seminarin Ndërkombëtar, duke e rigjallëruar idenë e madhe, për mua, të një shkence filologjike dhe kulturore të gjuhës, letërsisë dhe kulturës maqedonase, e cila ishte zhvilluar dhe promovuar për dekada. Në epokën e tij të pjekur dhe të gjallë, ky seminar ngjan si një rrjet maqedonas të dendur dhe të ngushtë të endur gjatë një periudhe prej gati gjashtë dekadash.
Edhe pse jemi vend kontinental, jemi të rrethuar nga dete, nga një oqean maqedonistësh, për mua peshkatarë dhe detarë gjuhësorë, të njohur si seminaristë, numri i të cilëve është rritur në 4000, që vijnë nga 60 vende të botës, të cilët kanë marrë pjesë në shkolla prestigjioze verore dhe dimërore, si dhe në konferenca të shumta shkencore ndërkombëtare gjatë pothuajse gjysmë shekulli.
Është nder për mua të marr pjesë në tjetër hapje të portave të rënda dhe të lashta të Ohrit të maqedonistikës, të ngjashme me “portat e larta të shimshirit” të Racinit sepse për ne, maqedonasit dhe ne maqedonasit, “e gjithë bota është një shtëpi vëllazërore” për ne.
Gruaja maqedonase, Paranëna e Madhe maqedonase, është shtylla e “shtëpisë” së maqedonistikës, e ngjashme me ato të Ohrit, e mjaftueshme e gjerë për të mbledhur të gjithë botën e gjerë të maqedonistikës, e cila me dashuri dhe përkushtim studion, mëson dhe mëson gjuhën maqedonase, si një filigran dhe margaritar të letërsisë dhe kulturës maqedonase.
Të nderuar organizatorë, organizatore, pjesëmarrës dhe të ftuar,
Nuk është rastësi që jam midis juve. Për mua, Seminari Ndërkombëtar kishte, ka dhe do të ketë aktivitet të madh kombëtar dhe ndërkombëtar arsimor të lartë, shkencor dhe kulturoro-diplomatik, i cili po përhapet dhe po afirmohet përmes lektoratëve, aktualisht 11 në të gjitha universitetet e huaja. Për mua, ato janë si kisha të maqedonistikës, por edhe ambasada kulturore të suksesshme, me ju si konsuj nderi maqedonas dhe ambasadorë pro bono.
Është e qartë jo vetëm për mua, por për ju dhe për të gjithë, dhe besoj edhe për ata që janë përgjegjës, se lektoratët kanë nevojë për mbështetje të vazhdueshme, kushte të mira të punës dhe afirmim ndërkombëtar.
Ligji i Gjuhës Maqedonase, sipas mendimit tim, paraqet kornizë e mirë ligjore për këtë qëllim. Megjithatë, kemi nevojë për strategji kombëtare, strukturë të qëndrueshme institucionale, politikë funksionale, si dhe ndihmë të përshtatshme financiare për të ruajtur, zhvilluar dhe rritur numrin e lektoratëve në botë, duke ndjekur shembullin e dy lektoratëve të reja, në Napoli të Italisë dhe në Nitra të Sllovakisë. Të shtohet numri i tyre!
Shpreh respektin tim të duhur për të gjithë drejtorët e mëparshëm të Seminarit jo vetëm për mbajtjen e gjallë të tij, por edhe për jetën e pasur shpirtërisht të maqedonistikës dhe jetëgjatësinë e saj të përjetuar, dhe lutem për përjetësinë e tij!
Gjithashtu, urime dhe mbështetje rektores për mbështetjen e saj ndaj këtij seminari, por edhe mirënjohje për të gjithë rektoratët e mëparshëm, rektorët për idenë e madhe. Së fundmi, natyrisht, urime dhe mbështetje për angazhimin krijues të drejtoreshës së Seminarit Ndërkombëtar, Profesor Dr. Kristina Nikolovska, e cila, së bashku me Këshillin e Seminarit, inkurajoi dhe prezantoi risi cilësore, duke pasuruar programin me përmbajtje të reja, siç është mësimdhënia tashmë e përmendur, ambientale peripatetike, e quajtur “Në gjurmët e Shën Klementit” që zhvillohet në mënyrë autentike – në zemër të qytetit të vjetër të Ohrit, si një akademi, e cila fillon nga burimet e shkrim-leximit dhe kulturës mbarësllave, domethënë nga kompleksi ikonik arkeologjik dhe manastiror Plaoshnik dhe pastaj “rrjedh” dhe “vlon” dhe “lëvizet” si një rrjedhë shkencore dhe kulturore nëpër rrugicat e Ohrit, duke u strehuar për një moment në monumentet dhe “thesaret” e panumërta.
Jam veçanërisht e kënaqur nga fakti që këtë vit, ashtu si vitin e kaluar, historia dhe etnologjia kombëtare janë afirmuar si disiplina shkencore me interes të veçantë. Në një vend ku çdo centimetër paraqet histori dhe artefakt, ekziston një sasi e madhe dhe e pashtershme materiali për studim.
Pres që deti ose oqeani ose kozmosi i maqedonistikës të vazhdojë të rritet, të valëzohet, të ngrihet deri në retë dhe të zbresë deri në fund të liqenit.
Uroj që të ketë stuhi intelektuale në të, si Konferenca Shkencore Ndërkombëtare e paralajmëruar më 29 dhe 30 gusht në Ohër, përkushtuar 80 vjetorit të kodifikimit të gjuhës standarde maqedonase – po flas për kodifikimin ligjor, sepse atij i parapriu kodifikimi i Krste Petkov Misirkov-it, si dhe stuhitë e shumta të letërsisë dhe kulturës maqedonase.
Studiuesit më të respektuar, të respektuar maqedonas, seminaristët e kësaj Shkolle Verore të 58-të, të nderuar organizatorë, ligjërues, hulumtues, lektorë – vazhdoni që të kujdeseni për “farën” endemike, autoktone të maqedonistikës, të cilën e keni mbjellë dhe po e mbillni në të gjithë botën. Tek ju njoh hulumtues, studiues të shquar, qytetarë akademikë të përkushtuar, por edhe përkthyes, interpretues dhe dashamirës të gjuhës maqedonase, maqedonistikës dhe kulturës maqedonase, por më e rëndësishmja, njerëz të mirë, me një mision bona fide.
Mbi këtë traditë të lashtë, mbi këtë truall të vjetër dhe të çmuar kulturor, mbi këtë, siç është quajtur tashmë, djep të qytetërimeve dhe të Europës, pres që ne të hapim horizonte të reja dhe më të gjera të dialogut midis qytetërimeve, kulturave dhe gjuhëve, pres që ju të krijoni ura të reja të bashkëpunimit dhe dialogut, fqinjësisë së mirë dhe kozmopolitizmit, për të promovuar dhe stimuluar konkurrencën kulturore, në vend të asaj ushtarake midis popujve. Uroj dhe bëj thirrje për një fund të menjëhershëm të konflikteve dhe tragjedive njerëzore, pavarësisht nga përkatësia e çdo lloji. Ndoshta jam naive, por prapë besoj në humanizmin. Unë besoj në paqe me natyrën, besoj në paqe midis shteteve, kombeve dhe njerëzve, në bazë të vlerave dhe parimeve. Një paqe e tillë nuk ka alternativë për mua. Ne duhet të luftojmë për paqen e qëndrueshme të Kantit, nëse dëshirojmë të humanizohemi, sepse e kemi dehumanizuar veten.
Ohri, si simbol dhe djep i bukurisë, shkrim-leximit, humanizmit dhe artit, është një vend i vërtetë për iluminizëm dhe për shkrim-lexim paqësor.
Le të jetë Shkolla Verore një podium miqësor për luftë shkencore dhe akademike, për debat.
Tek maqedonistët nga e gjithë bota shoh lajmëtarë të paqes dhe kulturës. .
Mbillni lule të së mirës, në vend të së keqes në kopshtin pjellor të maqedonistikës në Ohër, në atë tokësor por edhe nënujor.
E di që secili prej juve ka një gjuhë si atdhe e tij, dhe se, atdheu, nuk ndryshohet, siç thotë me të drejtë Bernard Shaw.
E di dhe e kuptoj që për ju, gjuha juaj është më e bukura, më melodioze, ashtu siç është imja, maqedonishtja, për mua!
Nuk është rastësi që i urti Shën Klementi i Ohrit tha për mësuesin e parë Kiril Filozof: “Ja, mbi ne, dashamirës të Krishtit, ka lindur kujtimi i ndritshëm i atit tonë shumë të bekuar Kirili, apostulli dhe mësuesi i ri i të gjitha vendeve, i cili e ngrohu tokën si një diell me besim dhe bukuri të vërtetë, si dielli i hyjnisë trinitare, duke ndriçuar tërë botën”, duke e ndriçuar atë me shkronja dhe të folur, me filologji të zgjuar dhe dritë shpirtërore që u jep jetë miliona folësve të shkrim-leximit dhe kulturës pansllave dhe maqedonase.
Nuk është rastësi që poeti Ante Popovski shkroi:
“Unë kthehem atje.
Peizazhi është i pafajshëm, i paprekur dhe zogu thjesht fluturon mbi të.
Unë gërmoj dhe kërkoj. Kockë pas kocke.
Fjalë pas fjale.
Dëgjoj: mos i kërkoni ata!
Kërkoje atë që ata kërkuan.”
Unë besoj se të gjithë ne dëshirojmë, kërkojmë dhe ëndërrojmë për “atë që kërkuan”, paraardhësit tanë, ngjashëm me idenë e agimeve të bardha të Racinit, duke kërkuar rrugën e vërtetë të shkencës dhe vlerat që maqedonistika dhe gjuha madhështore maqedonase mund të na zbulojnë këtu… në liqenin, në liqenin e bukur të Ohrit, në qytetin tim të lindjes – Ohrin!
Si patrone, është nder për mua të shpall të hapur Shkollën e 58-të Verore të Seminarit Ndërkombëtar të Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Maqedonase pranë Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup dhe t’ju uroj punë të suksesshme, juve, seminaristëve, ligjëruesve, lektorëve, të gjithë pjesëmarrësve.
Ju faleminderit.
