Pyetje: Zonja Presidente, një mundësi në ambasadën tonë këtu, në Tiranë, për t’u takuar me përfaqësuesit e popullit tonë, të cilët, për ta thënë, kanë disa vërejtje. Çfarë ju thanë, cila është situata e pakicës maqedonase këtu në Shqipëri ?
Presidentja Siljanovska Davkova: Vetë shteti shqiptar ose vetë qeveria shqiptare, siç e dimë, duke bazuar mbi Ligjin e Mbrojtjes së të Drejtave të Pakicave, u mundëson pakicave t’i realizojnë interesat e tyre. Sigurisht, gjëja më e rëndësishme është se sa i dëgjojmë ose sa takohemi me ta, sa diskutojmë problemet e tyre të vërteta dhe ato janë të mëdha dhe ende në rritje. Është vërtet kënaqësi dhe detyrim i madh për një president të dëgjojë se çfarë mendojnë dhe propozojnë përfaqësuesit përkatës këtu.
Kjo është diçka që duhet të na detyrojë, veçanërisht pasi është fakt që kemi edhe një përfaqësues përkatës dhe të zëshëm në Komitetin për Mbrojtjen e të Drejtave të Minoriteteve. Në Shqipëri, siç e dini, ekziston edhe mundësia e formimit të partive mbi baza etnike dhe ne jemi të përfaqësuar këtu. Gjithashtu, ajo që më duket gjëja më e rëndësishme në këtë moment është vendimi i marrë, pikërisht këtu që të mos gaboj, për të përcaktuar kriteret, dokumentacionin dhe procedurat për mbledhjen e të dhënave për identifikimin e personave që u përkasin minoriteteve kombëtare.
Pra, me këtë vendim janë përcaktuar kriteret dhe do t’u lejojë të gjithë anëtarëve të pakicave kombëtare që ta shprehin lirisht përkatësinë e tyre kombëtare, domethënë pakicën që i përkasin, gjuhën që flasin dhe nëse kanë bërë ndonjë ndryshim në emrin ose mbiemrin e tyre. Kjo duket shumë demokratike, por për të bërë një vërejtje për mënyrën se si do të kryhet kjo procedurë ose për të kundërshtuar rezultatet, duhet të keni shumicën prej dy të tretash, gjë që është shumë e vështirë për t’u arritur. Nëse dikush është prekur nga kjo procedurë, atëherë ata janë anëtarët e pakicës kombëtare maqedonase.
Pyetje: A kanë bërë ndonjë kërkesë tjetër në lidhje me nevojat, mbështetjen apo problemet me të cilat përballen?
Presidentja Siljanovska Davkova: Sigurisht, pyetja juaj është logjike. Ne të gjithë ne e dimë që kërkesat korrespondojnë me problemet, thjesht duket se është koha e duhur që ne t’u përgjigjemi këtyre problemeve, të cilat janë për ne dhe për ta, ose zgjidhja e të cilave është e rëndësishme për ne dhe për ta dhe në përgjithësi më duket se nuk paraqet problem i madh. Cili do të ishte problemi nëse do të bëjnë atë që bëjnë të gjitha shtetet në lidhje me pakicat kombëtare në aspektin e dhënies së shtetësisë, p.sh.? Cili është problemi nëse do të hapnit më shumë pika kufitare? Cili është problemi nëse do të zgjasnit afatin e skaduar të vlefshmërisë së pasaportave? Cili është problemi nëse ju, si shtet, ndërhyni në dhënien e pasaportave për njerëzit që kanë nevojë për të? Të gjithë në rajonin tonë e bëjnë këtë, por e bëjnë në të gjithë botën. Apo cili është problemi nëse ndonjëherë ndihmoni në mësimin e gjuhës maqedonase? Për të hapur, kemi një lektorat, por për të hapur më shumë lektorate. Cili është problemi aty ku ka anëtarë të pakicës maqedonase, për të hapur një konsullatë, dikush tjetër? Nuk është ndonjë problem i madh. Është një problem që lidhet me identitetin. Sepse është vërtet tronditëse që njerëzit që për shekuj me radhë e kanë deklaruar veten në këto zona si maqedonas, për mirë a për keq, tani e ndryshojnë përcaktimin e tyre nën presionin e nevojave ekonomike.
Pyetje: A do të inicioni, si Presidente, të ndihmoni në zgjidhjen, të paktën të atyre çështjeve që janë kërkesa të tyre ose që i keni renditur, në mënyrë që ato të fillojnë të zgjidhen?
Presidentja Siljanovska-Davkova: Nuk do të isha këtu nëse nuk do të kisha ardhur me një qëllim të vendosur, jo vetëm për t’i dëgjuar, por edhe për t’u përcjellë autoriteteve se cila është nevoja jonë urgjente, menjëherë, pikërisht këto ditë. Sepse gjithmonë ka dikush më të shpejtë, siç themi ne, nëse nuk ka hapësirë bosh në politikën ndërkombëtare, e njëjta gjë vlen edhe për politikën ndërfqinjësore. Ne kemi marrëdhënie të mira me Republikën e Shqipërisë, kemi mirëkuptim nga Republika e Shqipërisë, sigurisht, brenda kornizës së këtij mirëkuptimi, duhet të vazhdojmë aty ku dikush ndaloi gabim, kur duhej të ishte edhe më aktiv. Sepse unë nuk i mblodha këta njerëz këtu, por këta njerëz kërkuan një takim për t’i shprehur problemet e tyre, për ta manifestuar lidhjen e tyre dhe sigurisht që ajo që është pjesë e jetës së tyre, e identitetit të tyre, kudo që janë, është identiteti maqedonas, në mënyrë që ta kalojnë atë te gjeneratat e ardhshme. Ne jemi këtu të detyruar të ndihmojmë.
Pyetje: Zonja Presidente, le të lëvizim pak në lindje atëherë në lidhje me këto çështje, në lidhje me bisedimet me Bullgarinë, ajo që ishte mbresëlënëse të paktën në mediat tonë në konferencën e përbashkët për shtyp të djeshme, mendoj se Presidenti Radev abuzoi pa nevojë pozicionin e tij dhe ju drejtua drejtpërdrejt në lidhje me faktin se nuk ka veto nga Bullgaria ndaj Maqedonisë dhe se nuk u vendosën kurrë kushte shtesë. Edhe pse nuk pati përgjigje për pyetjen time, a bënë ata ndonjë deklaratë se një gjë e tillë nuk do të ndodhte më kurrë dhe cilat janë pritjet në lidhje me atë që deputetët bullgarë po propozojnë si amendamente në raportin për Maqedoninë? Çfarë mund të pritet në periudhën e ardhshme? A mund të gjendet ndonjë zgjidhje?
Pyetje: Së pari, nëse është e mundur, komentin tuaj, në lidhje me deklaratën e tij, Presidenti Radev që e bëri dje dhe pastaj a mund të presim, këtu sot, që Kryeministri i bëri thirrje atij, në përputhje me deklaratën e tij, t’i tërheqë amendamentet, si hap të parë, nga deputetët bullgarë.
Presidentja Siljanovska Davkova: Shikoni, unë nuk komentoj kurrë deklarata në konferenca për shtyp, jo, i dëgjoj në këmbë. Ne gratë dimë të dëgjojmë më mirë se burrat, kjo është gjëja e parë. Por unë nuk harroj kurrë të shpreh pikëpamjet e mia, ato nuk janë vetëm pikëpamjet e mia personale, janë pikëpamje kombëtare. Dhe ato nuk janë vetëm kombëtare, janë pikëpamje europiane. Jo unë, këtu Bashkimi Europian u kërkoi disa grupeve tink-tenk, atyre europiane, duke përfshirë grupin Eliamep nga Greqia, të përgatisin një analizë dhe të propozojnë një zgjidhje për të kapërcyer rrezikun e bilateralizimit, domethënë përdorimin dhe abuzimin e vetos në procesin e zgjerimit, sepse sot zgjerimi nuk është vetëm një nevojë demokratike europiane, por një nevojë jetike për stabilizimin dhe sigurinë e rajonit. E shpjegova këtë në tryezën e rrumbullakët dje. Sigurisht, në konferencën për shtyp, ne të tre, çfarë po bëjmë? Po përmbledhim atë që kemi propozuar, vërejtur, bërë, të dy gjatë kryesimit, unë dhe z. Begaj, dhe tani kryetari i ri Bullgaria, domethënë, në emër të Bullgarisë, kreu i saj nominal. Pra, absolutisht replika, nëse mund të them kështu, nuk më drejtohet mua, por në fakt është një përgjigje ndaj asaj që Bashkimi Europian po bën dhe duhet të bëjë për të treguar se për momentin nuk ka politikë më të rëndësishme se politika e zgjerimit dhe se ajo është e pandashme nga politika e përbashkët e jashtme dhe e sigurisë dhe ne kemi theksuar shumë herë si një vend që është plotësisht i përafruar me politikën e jashtme dhe të sigurisë europiane.
Pra, një gjë është se çfarë është përvoja personale shtetërore dhe një tjetër është se çfarë është realiteti. Unë pretendova, pretendoj, por gjithashtu e di që të gjithë politikanët europianë janë të vetëdijshëm se historia e trishtueshme maqedonase jo-europiane nuk do të ndalet me ne, do të jetë një nga historitë e ardhshme, pavarësisht gëzimit tim për përparimin e disa vendeve në rajon. Pra, e përsëris, siç e përsëriti edhe kolegu im italian, se nuk duhet të jemi viktima të çështjeve të identitetit.
Çështjet e identitetit janë jashtë çdo kornize negociuese, sepse janë jashtë Traktatit të BE-së, Traktatit të Lisbonës dhe Kartës së të Drejtave Themelore. Atje, identiteti kombëtar dhe kulturor është i garantuar, jo vetëm për anëtarët e BE-së, por edhe për kandidatët e BE-së. Pra, ne nuk po kërkojmë ndonjë status ekskluziv. Ne po kërkojmë sjellje standarde. Në frymën e asaj që vazhdoj ta përsëris, ddëshiroj të jetoj në një shtet europian. Nuk dëshiroj që vendi im të jetë përjashtim nga të gjithë të tjerët. Rregullat duhet të vlejnë për të gjithë. Pra, nuk po e komentoj, ndoshta ishte, nuk e di, një vendim apo nevojë e tillë. Nuk reagova, por kjo nuk do të thotë se jam dakord. E theksova këtë gjatë bisedës.
Ju faleminderit.
