Presidentja Siljanovska Davkova: Para së gjithash, jam shumë e lumtur që iniciativa erdhi nga Këshilli I të Rinjve. Jam edhe më e lumtur që Kristijani ishte moderator dhe Kristijani gjithashtu i jep një vulë të veçantë punës së Këshillit, siç dëgjoj. Sigurisht, me mendjen dhe njohuritë e tij.
Që kjo është diçka krejtësisht e natyrshme që pamë sot nga performanca e Lukës së vogël, më tingëllonte filozofike, duhet ta them. Për më tepër, një mësim i mësuar sot për mua është përfshirja e Blazhe Zafirov në këtë aktivitet. Nuk kam dëgjuar njohuri të tilla sovrane për një kohë të gjatë. Ai nuk ka asnjë hendikep. Por, për fat të keq, ne nuk i njohim ata.
Më të zgjuarit janë ende ata që përfshihen në eksodin e tyre, dhe ja ku janë njerëzit që kanë nevojë për shkopin e bardhë. Shpresoj që kjo të jetë një paralajmërim për shtetin dhe është më mirë, duke pasur parasysh praninë e deputetëve këtu, të fillojmë menjëherë një iniciativë për një projektligj. Jemi të detyruar, sepse kemi nënshkruar një konventë. Megjithatë, padyshim që nuk po e zbatojmë atë. Dhe, sigurisht, ndihmat duhet të jenë barrë e shtetit, jo barrë e përdoruesve të bastunëve të bardhë. Jam e impresionuar, duhet ta them, dhe tani më është vërtetuar edhe një herë se të gjithë kemi probleme, por edhe kur kemi probleme ose një nevojë të veçantë, me ndihmën e natyrës, mund ta kompensojmë lehtësisht atë. Gjithmonë kam thënë se natyra është një krijuese e përsosur. Ndonjëherë do të marrë diçka, por edhe do të japë diçka dhe kështu do të bëjë të aftë për jetë. Gjëja e tmerrshme është se institucionet përgjegjëse nuk e perceptojnë këtë. Me ndihmën tuaj gazetareske, mendoj se kjo duhet të bëhet një çështje që kërkon një përgjigje urgjente në nivel kombëtar, por edhe në nivel lokal. Shpresoj që ngjarja e sotme do të përshpejtojë vendimet.
Pyetje e gazetarit: znj. Presidente, le të fillojmë me pyetje të tjera. Ju ishit në Venedik në festimin e 35-vjetorit të themelimit të Komisionit të Venedikut. Më parë ishit anëtare e Komisionit të Venedikut. Ju kritikonit që Qeveria nuk dërgon ligje për vlerësim në Komisionin e Venedikut. Nga ajo që shihni tani, a është situata ndoshta e përmirësuar apo si është situata?
Presidentja Siljanovska Davkova: Po, dhe në fjalën time, meqenëse pata nderin të isha një nga të paktët folës në Komisionin e Venedikut, theksova se Komisioni i Venedikut ishte dhe mbetet shtëpia ime, shtëpia ime shkencore. Sa i përket ligjeve, është logjike, në fakt, kjo është arsyeja pse Komisioni i Venedikut u krijua në vitin 1990 për të ndihmuar vendet që dolën nga komunizmi të arrinin miratimin e kushtetutave dhe ligjeve liberale.
Kishte periudha kur ishim të zellshëm në paraqitjen e kërkesave për mendime nga Komisioni i Venedikut, por edhe kur nuk e bënim fare këtë. U gëzova, duhet të them, që nga e premtja, agjenda e Komisionit të Venedikut përfshinte kërkesën për një mendim mbi Ligjin e Prokurorisë Publike dhe që ligji u miratua. Pra, po, jam informuar se Ministri i Drejtësisë ia dërgoi të gjithë paketën e ligjeve që lidhen me reformat në gjyqësor, Komisionit të Venedikut dhe mori një mendim për të. Menjëherë pas zgjedhjeve lokale, ligjet duhet të arrijnë në Parlament, sepse nuk mund të kemi reforma në sistemin gjyqësor pa pasur ndryshime ligjore. Dhe mendoj se ky është një veprim i mirë. U rekomandoj të gjithë atyre që do të jenë anëtarë të Komisionit të Venedikut të luftojnë këtu që të gjitha ligjet t’i dërgohen Komisionit të Venedikut kur të jenë në formë drafti. Pse? Mendimet e tyre nuk janë të detyrueshme, por juristët më të mirë janë ulur atje dhe unë përmenda në fjalinë time të fundit se po, ata janë luftëtarët dhe mbrojtësit e sundimit të ligjit në vend të sundimit të individëve ose e përshtata atë në kushtet venedikase, duke thënë se po luftojnë tregtarët venedikas ose Shylock-ët, apo jo? Me çfarë po merret Shekspiri. Mendoj se ky është një veprim i mirë për arsyen e mëposhtme. Nuk do të jetë më vetëm harmonizimi me ligjin europian me acquis communautaire që do të vlerësohet, por edhe zbatimi. Dhe pastaj, dy organe do të marrin një rol kyç. Komisioni i Venedikut, si një komision për sundimin e ligjit, dhe Greco. Ne duhet të përgatitemi për këtë.
Pyetje e gazetarit: znj. Presidente, fushata për zgjedhjet lokale përfundon të premten. Si e vlerësoni fushatën deri më tani, retorikën e partive?
Presidentja Siljanovska Davkova: Ah, kjo është një pyetje shumë e vështirë, sepse siç mund ta shihni, po përpiqem t’i ndjek ngjarjet nga anët sepse jam presidente e të gjithë qytetarëve dhe nuk dua të kem ndikim politik, por mendoj se e kam thënë tashmë dhe do ta përsëris. Së pari, këto janë zgjedhje lokale. Zgjedhjet lokale duhet të çojnë në zgjedhjen e njerëzve të vërtetë të gatshëm për të zgjidhur problemet lokale. Është shumë e vështirë për mua, sinqerisht, të dalloj se për çfarë lloj zgjedhjesh po flasim. Së dyti, nuk dëshiroj të besoj se Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve, me të gjithë sistemin e komisioneve zgjedhore komunale, komisioneve zgjedhore të qyteteve, bordeve zgjedhore, pas 30 vitesh, nuk ka kapacitet për të zhvilluar zgjedhje të drejta dhe demokratike ose për t’i zhvilluar zgjedhjet mirë. Pres që zgjedhjet të zhvillohen në një atmosferë paqësore që do t’u lejojë qytetarëve të vendosin siç dëshirojnë. Ajo që gjithashtu nuk mund ta kuptoj pas 30 vitesh është fjalimi. Fatkeqësisht, fjalimi në këto zgjedhje, jo nga të gjithë, është shpesh ad hominem, jo ad rem, që merret me profilin e individëve, jo me aktivitete dhe zgjidhje. Kjo është e papranueshme. E di që ka pasion në zgjedhje. Ku ka parti, ka gjithmonë pasion. Megjithatë, mendoj se kultura e fjalës, veçanërisht kur bëhet fjalë për udhëheqësit, është gjëja më e rëndësishme. Ata kanë një mision edukativ. Nuk mund të presësh që qytetarët ta kontrollojnë më pas fjalimin e tyre në rrjete, nëse janë të frymëzuar, por frymëzimi nuk është i mirë, por i keq nga ata që supozohet të jenë bartës të dialogut. E përsëris të njëjtën gjë për zëdhënësit e partive. Në botë, zëdhënësit, si të institucioneve ashtu edhe të partive, janë promovues të dialogut paqësor, jo të fyerjeve. Duhet ta kapërcejmë këtë nëse duam vërtet të jemi një shtet demokratik evropian i mirë. Ndonjëherë dëgjoj pretendime të papara, për shembull, këtu do të veçoj një, pa asnjë ofendim. Dhe nuk pati reagim. Dëgjoj se si një kandidat, imagjinoni, do të prezantonte, do të shpallte një gjendje të jashtëzakonshme dhe nuk pati reagim. Si mund të shpallë një kryetar bashkie një gjendje të jashtëzakonshme? Kuvendi shpall gjendjen e jashtëzakonshme dhe, nëse nuk mund të mblidhet, atëherë unë dhe Presidenti i shtetit jemi kritikë të ashpër të futjes së gjendjeve të jashtëzakonshme, sepse në gjendje të jashtëzakonshme, liritë dhe të drejtat e njeriut dhe të qytetarit janë më të kërcënuara. Por, një fjalim i tillë feudal duhet të kufizohet ose të paktën të paralajmërohet, sepse shumë njerëz mendojnë se kjo ishte gjëja më e guximshme që kanë dëgjuar.
Pyetje e gazetarit: znj. Presidente, këtë pasdite do të keni një takim me Presidenten e Komisionit Europian. Çfarë prisni të na thonë nga Brukseli, ose më saktë neve si vend?
Presidentja Siljanovska Davkova: Më lejoni t’ju them diçka, nuk e di saktësisht se çfarë do të më thuhet nga Brukseli përmes znj. von der Leyen, por e di që ky është misioni i saj i rregullt, si vitin e kaluar, që do të thotë një vizitë në rajon. Është mirë që rajoni është në sferën e saj të interesit dhe siç mund ta shihni në vende të ndryshme të rajonit dhe dëgjojmë pyetje dhe mesazhe të ndryshme. Besoj se do të flasim për agjendën e reformave dhe planin e rritjes, megjithëse, ndoshta, kjo është më shumë në sferën e bisedës me Qeverinë. Sigurisht, pas deklaratës së saj të guximshme se mburoja e konsensusit duhet të sfidohet ose të shembet sipas nevojës për një hap përpara ose për integrimin europian, pres të dëgjoj propozime dhe zgjidhje krijuese. Ne jemi gati për dialog, në fakt, kemi pasur dialogë joformale. Mendoj se kemi propozuar dhe do të propozojmë zgjidhje, dhe së shpejti do ta zbuloni përmbajtjen dhe thelbin e dialogut pas takimit të sotëm. Më është e qartë, për të gjithë ne është e qartë se, për fat të keq, konsensusi mund të arrihet vetëm përmes konsensusit, dhe ai nuk është i pranishëm kur bëhet fjalë për mundësinë e vetos dhe, çuditërisht, e dini që shtetet më të vogla po luftojnë për të dhe, çuditërisht, kryesisht shtetet nga Europa Qendrore dhe Lindore. Por edhe këtu ka qasje të ndryshme. Si ajo që dëgjuam dje nga Presidenti i Sllovakisë, i cili është këtu sot, po, ai është një nga kundërshtuesit e vetos dhe konsensusit, por ai thotë se kurrë dhe askund, nëse nuk i referohet kritereve të Kopenhagës, por i referohet përpjekjeve për të përdorur statusin e anëtarëve të BE-së për, në thonjëza, rishikim ose për çështje të historisë, kulturës dhe gjuhës. Sot do të përsëris atë që është jeta ime. Unë gjithashtu jap mësim për të drejtën kushtetuese europiane dhe mendoj se anëtarët e BE-së janë të detyruar të respektojnë dokumentet e tyre kushtetuese, veçanërisht Traktatin e Lisbonës, është e qartë në preambulë, është e qartë në preambulë, paragrafi gjashtë, i cili thotë se BE-ja do të respektojë historinë, kulturën, gjuhën e kombeve dhe shteteve sepse është një unitet diversiteti, se do të respektojë strukturat kushtetuese të shteteve, thuhet në nenin katër, i cili është shumë interesant dhe nxit mendimin. Në këtë mënyrë, BE-ja do të mbetet më frymëzuesja, është ende për ne, përqindja e mbështetësve e tregon këtë, është e lartë. Është logjike. Ne gjithmonë kemi qenë jo vetëm gjeografikisht, por historikisht dhe kulturore pjesë e BE-së dhe nuk ka asnjë arsye logjike për të mos qenë pjesë politike e saj. Nuk është më çështje zgjerimi, por çështje sigurie.
Pyetje e gazetarit: Gjatë kësaj jave, Ministria e Arsimit po shqyrton një propozim të ri për të futur edukimin fetar në lëndë të ndryshme që do të mësoheshin nga klasa e parë deri në fund të arsimit të mesëm. Propozimi u paraqit nga Komisioni për Komunitetet Fetare, u pranua dhe u mbështet nga udhëheqësit fetarë nga të pesë fetë e njohura kushtetuese, dhe u iniciua nga Shoqata e Mësuesve të Fesë. Megjithatë, Ministria e Arsimit thotë se do ta shqyrtojnë atë, por si me propozimin e parë të tillë, ata dyshojnë se do të kalojë shqyrtimin kushtetues. A mendoni se ka vend për edukimin fetar në vendin tonë si pjesë e arsimit të detyrueshëm nga shkolla fillore në të mesme?
Presidentja Siljanovska Davkova: Është shumë e vështirë për mua të përgjigjem, sepse nuk e di në çfarë faze është. Nëse po shqyrtohet, do të doja shumë të shihja propozimet dhe zgjidhjet e propozuara në mënyrë që të mund të komentoj. Sigurisht, Kushtetuta është e qartë, se jetojmë në një shtet laik dhe se e drejta e besimit fetar është një çështje shumë e rëndësishme, por që feja është, feja është e ndarë nga shteti. Sigurisht, ka vende në të cilat, dhe vende liberale në të cilat ka edukim fetar, por më lejoni të bëj atë që thatë, do të pyes sot për të parë se cilat janë ato propozime, si synojnë t’i integrojnë ato.
Sigurisht, kjo është në fazën e një versioni pune, tani sepse nuk kam dëgjuar në Kuvend se ka një propozim për miratim, për ndryshime në një ligj të tillë, ende. Nëse ju kujtohet, unë kam deklaruar edhe qëndrimin tim për sa i përket lëndëve, filozofisë, etikës e kështu me radhë, do ta deklaroj tani, dhe ajo që më pyetët këtu, më detyron ta shoh dhe ju detyrohem një përgjigje të saktë më pas sepse mendoj se nuk është e drejtë të flasësh për të padukshmen, por vetëm për të dëgjuarën. Kjo nuk është e mjaftueshme për mua.
