Presidenti i Republikës së Maqedonisë së Veriut, Stevo Pendarovski, sot i drejtoi panelit -diskutues me temë “Depolarizimin e diskursit publik: kriteri maqedonas “padukshëm” për anëtarësimin në BE”, e organizuar nga Instituti për Shkenca Sociale dhe Humanitare – Shkup. Në vijim, po ju e përcjellim tekstin integral nga fjalimi i Presidentit Pendarovski.
Të nderuar të pranishëm,
Të dashur miq,
Është nderin dhe kënaqësia ime e veçantë që kamë mundësin me prezantimin tim, të bëhem pjesë e panelit – diskutues të sotëm që organizohet nga Instituti për Shkenca Sociale dhe Humane – Shkup. Faleminderit për ftesën, dhe veçanti, për zgjedhjen e temës.
Pa dyshim bëhet fjalë për temë e ndjeshme që dikton proceset shoqërore, dhe prek thellë në jetën e përditshme, si figura publike, ashtu dhe qytetarëve të thjeshtë. Pa tentativë për të ricikluar tema nga zgjedhjet e përfunduara më së fundi, vetëm dua t’ju kujtoj se, jo rastësisht në platformën time elektorale, obligova që do të jap kontribut personal për t’i dhënë fund politikës së ndarjeve, urrejtjes dhe konflikteve, lidhja e qytetarëve, pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike, fetare, sociale apo tjetër origjinë. Besoj se rezultati zgjedhor, përveç pasojë e faktorëve të tjerë të ndikimit, kuptohet, ishte e tillë dhe prandaj një pjesë e qytetarëve e kuptuan dhe e mbështetën përkushtimin tim, ndoshta dhe vetë ndjenin se që, ndërkohë, për fat të keq, shkuam shumë larg me ndarjeve dhe urrejtjes, e cila sipas të gjitha analizave nuk e mobilizoi energjinë shoqerore të nevojshme për ndryshim. Përkundrazi!
Në këtë kontekst, për t’i lëvizim proceset në drejtim pozitiv jam i bindur se duket, së pari, të sjellim disa vendime të vështira, vendime të rëndësishme që stabilizojnë vendin, ose të paktën të shkojnë në atë drejtim, dhe na hapën mundësit për zhvillim dhe prosperitet. Përveç kësaj, megjithëse deklarative kemi pasur ose kemi bashkim rreth qellimeve strategjike – këtu përveç BE-së dhe NATO, e llogaris dhe Marrëveshjen Kornizë, fatkeqësisht, hasëm shumë pengesa që ishin larg kritikës dhe vërejtjeve konstruktive dhe të cilat na morën shumë kohë dhe energji, si shtet. Tani që jemi në prag të anëtarësimit formal në NATO dhe para fillimit të negociatave me Bashkimin Evropian, përsëri jemi përballur me një të re, polarizim i mëtejshëm të marrëdhënieve, mosbesim dhe dëshpërim. Këtu nuk i llogaritë, kuptohet, kritikët konstruktive dhe ofrimin e ideve dhe zgjidhjeve për të përmirësuar politikat që kontribuojnë për realizimin e qëllimeve strategjike.
Jam i sigurt se distancancimin nga objektivi, pra, zvarritja e mëtejshme e procesit të integrimit euro-atllantik vetëm do të thellojë hendekun brendaetnik dhe ndëretnik dhe do të forcojë më tej politikat e ndarjeve, urrejtjes, konflikteve dhe paragjykimeve. Sigurisht, as integrimi euro-atllantik nuk do e zgjidh brenda natës polarizimin në shoqëri, ndarjet në tonët apo të tuajt, të mijat apo të tjetrit, patriotët dhe tradhtarët, por hyrja në ato sisteme të mëdha të vendosura mbi vlerat dhe parimet, do t’ia lehtësojë punën e të gjithë qytetarëve, por mbi të gjitha, bartësit e funksioneve publike, përmirësimi thelbësor i institucioneve dhe krijimi i një klime të parashikueshmërisë dhe besimit, e cila tani, realisht, mungon.
Procesi е pajtimit nuk është e lehtë dhe i thjeshtë, dhe me siguri do të zgjasë me vite, ndoshta me dekada. Ka shumë armiqësi, urrejtje dhe zemërim e cila kalon nëpër shoqërinë tonë për një periudhë më të gjatë kohore, duke kërcënuar të na heqinë energjinë tonë si komunitet dhe si shtet. Kontributi im në këto procese, si President, mendoj se do të jetë më i dukshëm nëse, në vend që të bëj të ashtuquajturat. Dokumentet dhe projektet e mëdha strategjike fokusohen, mbi të gjitha, në të ashtuquajturat. lëvizje të vogla, duke filluar me politikat e personelit, deri në vendimet e përditshme brenda kompetencave të mia kushtetuese dhe ligjore. Në këtë drejtim, kam punuar me lëvizjet e mia të para në lidhje me vendimet e stafit për bashkëpunëtorët e mi më të ngushtë, por edhe me retorikën publike në aktin e inaugurimit për të treguar se duhet lënë pas nesh kohën e ndarjeve, revanshizëm, urrejtje, gjak e këq, çka, për mua, ishte dhe mbetet të jetë shumë më e rëndësishme për t’u marrë parasysh cilësitë profesionale, njerëzore, shkathtësitë dhe njohuritë, përvojën dhe kreativitetin e njerëzve, sesa përkatësia e tyre formale e partisë apo besnikëria politike esenciale.
Për mua, dhe jam i sigurt edhe për të gjithë ata që udhëhiqen në shtet, por, dhe në komunitetin e biznesit, sektori joqeveritar, mediat, partija, përkatësia etnike, fetare, ideologjike ose çdo përkatësi tjetër, duhet të jenë e parëndësishme, megjithëse, sot, fatkeqësisht, në shumë prej këtyre rasteve, janë – më të rëndësishmet. Megjithëse nëpër viteve në veprimi publik, në lëkurën time kam duruar shumë fyerje, kërcënime, urrejtje, skualifikime personale, ajo kurrë nuk më nxit që të vazhdoj të punoj në inkurajimin e bashkëpunimit dhe dialog dhe në përfshirjen e të gjithë aktorëve politikë në procese të rëndësishme politike, dhe një prej tyre, sigurisht, është procesi i pajtimit. Këtu dua të përmend një të dhënë ,jo për të theksuar, por sepse një orë së shpejti duhet të bëhet një rutinë për të gjithë bartësit e funksioneve publike, domethënë, Unë përditshëm kontaktoni, po flas me politikanë, diplomatë dhe ekspertë, përfaqësues të sektorit civil, anëtarë të komunitetit të biznesit, përfaqësues të medias, qytetarë të zakonshëm, krejt e parëndësisshme ndaj besimet e tyre politike dhe përkatësinë etnike.
Të nderuar,
Një nga kushtet për reduktimin e polarizimit në shoqëri është nëpërmjet reduktimit e polarizimit ndërmjet institucioneve. Prej këtu për mua bashkëjetesa, pavarësisht se cila parti politike apo koalicion është në pushtet, është diçka që nuk ka alternativë. Për fat të keq, ne e dimë që deri më tashi bashkëjetesë produktive midis Presidentit dhe Qeveria kemi pasur shumë rrallë dhe atë vetëm kur të dyja palët vininë nga të njëjta politikë provinciale. Si zyrtarë të paguar nga paratë e qytetarëve, ne s’mund ta lejojmë atë luks e padurimit reciprok dhe armiqësi, për shkak të asaj që do të durojnë qytetarët, dhe funksionalitetin e shtetit do të vihet në pikëpyetje.
Jemi dëshmitarë se sa pak kemi nevojë për unitet rreth qëllimeve dhe vlerave të përbashkëta. Shihni vetëm shembujt e fundit -çfarë ndodhi pas suksesit e Tamara në Eurovizion, pas fitores e titullit evropian të RK Vardarit, pas medaljes së artë të kampionatit të kadetëve në mundje e Besir Alilit. Kemi artistë të shquar, shkencëtarë të mëdhenj, madhësi sportive që ne duhet t’i respektojmë bashkërisht. Përkundër lodhjes së tranzicionit të gjatë dhe të dhimbshëm dhe perceptimet që janë shkaktuar kryesisht nga këtë, kemi traditë dhe kulturë, kemi një vend të mrekullueshëm dhe njerëz të mrekullueshëm. Duhet të jemi të rrethuar në jetën tonë me zemërim dhe urrejtje, dhe në vend të dinjitetit dhe respektit për tjetrin, duhet të kultivojmë zemërimin dhe zilinë? Sinqerisht, a është jeta e vlefshme pa miqësi dhe pa ndarë ndjenjën e gëzimit dhe dhembjes, a duhet të egzistoi edhe diçka tjetër përveç suksesit të menjëhershëm brenda natës, prania e rrjeteve sociale për shkak të pranisë dhe vrapimi të vazhdueshëm pas fitimit?
Ne, njerëzit më të moshuar kujtojnë se këtë popull, këta qytetarë, të gjithë ne, dikur ishim të njohur si mikpritës dhe solidaritet, si dinjitoz dhe të sinqertë, të moderuar dhe të durueshëm, si njerëz të drejtë dhe jam i sigurt se nuk kishte të bënte fare me ideologjinë politike në atë kohë. Mos e humbni këto vlera njerëzore mbi të cilën duhet të ndërtojmë besimin dhe mirëkuptimin, të ndërtojmë shoqërinë tonë e cila do të bazohet në ligj dhe drejtësi, shoqëri në të cilën nepotizmi dhe korrupsioni nuk do të jenë në mënyrë jetese, shoqëri në të cilën ligjet do të zbatohen njëlloj për të gjithë dhe do të zbatohen vazhdimisht, shoqëri në të cilën do të vlerësohet njohuria dhe cilësitë morale, fytyra e njeriut. Besoj se procesin e pajtimit duhet të fillojmë nga vetja dhe brenda nesh, le të fillojmë nga rrethanat tona të menjëhershme, nga profilet tona e rrjeteteve sociale, nga komentet tona, qëndrimet, vërejtjet, sjelljen tonë ndaj miqve, kolegëve, fqinjëve, në familjet tona.
Ju dëshiroj, dëshiroj dhe për veten time, ky diskutim të japë shtysë drejtë pajtimit dhe drejt depolarizimit të diskursit publik, edhe pse mendoj se diskursi gjys- publik nuk duhet të jetë anashkaluar. Qendrimin e pjesëmarrësit që përfaqësojnë opsione të ndryshme politike, divergjent e ndryshme dhe interesat profesionale duhet të jenë dëshmi, se ne mund të bashkohemi edhe në hapin e parë të ballafaqimit tonë në këtë temë. Kjo është rruga e vetme drejt një shoqërie të individëve të barabartë dhe të lirë që do të kërkojnë lumturi.
Ju faleminderit.
